TESİSAT ISI YALITIMI
Bir binanın ısıtılması veya soğutulması
için harcanan enerjinin azaltılmasında, mekanik tesisat yalıtımının önemi, göz
ardı edilemeyecek kadar büyüktür. Özellikle binalarin ısıtma ve soğutma
tesisatlarının, ısıtılmasına ve soğutulmasına gerek olmayan mahallerden geçen
bölümleri ve bu bölümlerdeki vana ve armatürler yalıtıldıkları takdirde
sağlanacak enerji tasarrufu çok önemli mertebelerdedir. Bu yüzden mekanik
tesisatı oluşturan boruların, tanklarin, depolarin, klima kanallarının,
vanaların ve armatürlerin, içinden geçen akışkanın sıcak veya soğuk oluşuna
göre uygun özelliklere sahip ve uygun kalınlıktaki yalıtım malzemeleri ile
yalıtılmaları gerekmektedir.Enerji kazanımı, sıcak veya soğuk olan yüzeyin
büyüklüğüne, yalıtılacak olan yüzey ile ortam sıcaklıkları arasındaki farka ve
ısı izolasyon malzemesinin özelliklerine bağlıdır. Bu yüzden kullanılacak olan
yalıtım malzemeleri nin özelliklerini ve nerelerde kullanılabileceğini çok iyi
bilmek gerekmektedir.
Bir mekanik tesisat yalıtım malzemesinde aranması gereken temel özellikler
aşağıdaki gibidir:
• Isı iletkenlik katsayısı
• Buhar difüzyon direnç katsayısı
• Yangına dayanıklılık
• Uygulama rahatlığı
• Korozyon riskinin az oluşu
• Ekonomiklik
• Dayanım sıcaklığı
• Malzemenin yangın esnasında çıkardığı zehirli gaz miktarı (Toksisite),
• Duman yoğunluğu
Bütün bu özellikler yalıtılacak olan tesisatin soğuk, ılık veya sıcak oluşuna
göre önem kazanmaktadır. Piyasada bulunan yalıtım mantolama malzemelerinin
maksimum kullanım sıcaklıkları aşağıdaki tabloda verilmiştir:
Seramik Yünü 1800 ºC
Kaya yünü/Taş yünü 750 ºC
Cam Köpüğü 430 ºC
Cam yünü 250 ºC
Poliüretan Köpük 110 ºC
Kauçuk Köpüğü 110 ºC
Polietilen Köpük 95 ºC
Expande Polistiren 80 ºC
Extrüde Polistiren 80 ºC
Malzeme Tmax
Binalardaki mekanik tesisat, içinden geçen akışkanın sıcaklığına göre 3 ana
gruba ayrılmaktadır.
Bu gruplar ve kullanılması önerilen yalıtım malzemeleri aşağıda verilmiştir.
Ilık hatlarda mevcut akışkan sıcaklığının, ortam sıcaklığından daha düşük
olması durumunda kullanılan camyünü ısı yalıtım malzemesinin yüzeyine alüminyum
folyo veya buhar kesici bir malzemeyle sürekli olarak kaplanmalıdır.
1. ISITMA TESİSATININ YALITIMI
Binalarin ısıtma tesisati ılık hatlar sınıfına girmekte olup ısıtma tesisatlarinda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri polietilen köpük, elastomerik kauçuk köpüğü ve camyünüdür.
2. SOĞUTMA TESİSATININ YALITIMI
Soğuk tesisatlarda açık gözenekli ısı yalıtım malzemeleri kullanılması durumunda yoğuşmanın engellenmesi için dıştan buhar kesici bir malzeme ile kaplanması gerekir. Yeterli kalınlıkta kapalı gözenekli malzemelerle yapilan uygulamalarda ilave bir kaplamaya gerek yoktur. Yoğuşma ve korozyon oluşumu gibi yalıtımın kalitesini düşüren ve istenmeyen durumlarin oluşmasına engel olabilmek için yalıtım malzemesinin su buharı difüzyon direnç katsayısının (μ) yeterince yüksek olmasına, uygun yalıtım kalınlığının tespit edilmesine ve doğru uygulama detayı seçilmesine dikkat edilmelidir. Soğutma tesisatinda yalıtım uygulamalarinda malzemelerin bindirme aralıklarinda sızdırmazlık mutlaka sağlanmalıdır. Bunun için kendinden yapişkanlı buhar kesici bantlar kullanılmalıdır. Bazı yalıtım malzemelerinin su buharı difüzyon direnç katsayılari alfa değerleride verilmifltir.
3. VANALARIN VE ARMATÜRLERİN YALITIMI
Vana ve armatürlerin yalıtılmaması durumunda aynı çaplı 3-4 metre boruya eşdeğer miktarda enerji kayıplarinın meydana geleceği göz önünde bulundurulmalıdır. Vana ve diğer armatürlerin yalıtımlari şimdiye kadar galvaniz saçtan kutu yapilarak bunlarin içine camyünü ya da taşyünü doldurmak sureti ile yapilmaktadır. Fakat bu yöntem vananın bakımını zorlaştırmakta, bir sızıntı durumunda yalıtım malzemesinin özelliğini bozmakta ve uygulama güçlükleri yaratmaktadır. Günümüzde vana yalıtımlari için demonte edilebilen yalıtım ceketleri imal edilmektedir. Vana ceketleri, sıcak su ve buhar gibi ısıtma sistemlerinde vana yüzeyinde olan ısı kaybını, soğutma sistemlerinde ise ısı kazancını ve yoğuşmayı önlemek amacı ile kullanılmaktadır.
4. YALITIM KALINLIĞI
Uygun yalıtım malzemesi seçiminden sonra
sira uygun yalıtım kalınlığının seçilmesine gelir. Bu seçimde önemli olan
optimum yalıtım kalınlığının seçilmesidir. Bu kalınlık seçimi tesisat konusunda
çalışan makine mühendislerine danışılarak Yapilmalıdır.
Madde Boru ve Armatür Çapı Minimum Yalıtım Kalınlığı
Madde 1–4 belirtilen tesisat ve armatürler için duvar içinde döşeme
geçişlerinde, boru kesişimlerinde, boru birleşim noktalarinda, merkezi tesisat
dağıtma ağında;1-4 maddelerine karşılık gelen yalıtım kalınlıklarının yarısı
kadar. İç çapı 22mm’ye kadar; İç çapı 22mm’den 35mm’ye kadar; İç çapı 35mm’den
100mm’ye kadar;
İç çapı 100mm’den büyük olan 20mm 30mm Boru çapına eşit 100mm
5. MEKANİK TESİSAT SİSTEMiNİN İYİLEŞTİRİLMESİ
Mevcut binalarda çatı ve
duvarlara ısı yalıtımı yapılması ve pencere sistemlerinin iyilefltirilmesi ile
mekanik tesisatta yapilan ısı yalıtımı sonucu binanın kışın ısı kaybı, yazın
ise ısı kazancı azalacaktır. Bu ısı kaybı / kazancındaki azalmanın, binada
tüketilen yakıt miktarında bir tasarruf sağlayabilmesi için ısıtma sistemi
tarafından algılanabilmesi gereklidir. Bu nedenle bu binalarda var olan mekanik
ısıtma veya soğutma sistemlerinin iyilefltirilmesi şarttır. Bu iyilefltirme
aşamasındaki maddelerin uygulanmasıyla yapilabilir.
• Gaz ve sıvı yakıt yakan kazanlarda işletme döneminde yılda en az iki kez baca
gazı analizi yaptırılarak, kazan-brülör ayarlarina müdahale edilmeli, sistem
performansı kontrol altında tutulmalı, büyük tesislerde söz konusu kontrol
periyodik ve daha sık yapilmalı, kazan-brülör sisteminin kontrolü mutlaka
yapilmalıdır.
• Katı yakıt yakan kazanlarin ön duman kapakları, arka duman sandığı
bağlantıları ile patlama kapağının amyant ftillerle basit olarak contalanması
suretiyle hava sızdırmaz hale getirilmesinin yanma verimine olumlu etkisi
vardır.
• Katı, sıvı veya gaz kullanılan tüm kazanlarda baca gazı sıcaklığının
işletmeci veya yönetici tarafından izlenebilmesi için baca gazı termometresi
kullanılmalıdır.
• Merkezi ısıtma tesislerinin dış hava kompanzasyonlu otomatik kontrol
sistemleriyle, bireysel ısıtma sistemlerinin de oda termostatlari veya termostatik
radyatör musluklari ile donatılmalari gereklidir. Merkezi ısıtma veya klima
sistemlerinde ısı geri kazanımı sağlayacak tedbirler alınmalıdır.
Tesisat ısı yalıtımı na son yıllarda gerekli önem gösterilse de henüz istenen
seviyeye ulaşamamıştır.