TESİSAT ISI YALITIMI

Bir binanın ısıtılması veya soğutulması için harcanan enerjinin azaltılmasında, mekanik tesisat yalıtımının önemi, göz ardı edilemeyecek kadar büyüktür. Özellikle binalarin ısıtma ve soğutma tesisatlarının, ısıtılmasına ve soğutulmasına gerek olmayan mahallerden geçen bölümleri ve bu bölümlerdeki vana ve armatürler yalıtıldıkları takdirde sağlanacak enerji tasarrufu çok önemli mertebelerdedir. Bu yüzden mekanik tesisatı oluşturan boruların, tanklarin, depolarin, klima kanallarının, vanaların ve armatürlerin, içinden geçen akışkanın sıcak veya soğuk oluşuna göre uygun özelliklere sahip ve uygun kalınlıktaki yalıtım malzemeleri ile yalıtılmaları gerekmektedir.Enerji kazanımı, sıcak veya soğuk olan yüzeyin büyüklüğüne, yalıtılacak olan yüzey ile ortam sıcaklıkları arasındaki farka ve ısı izolasyon malzemesinin özelliklerine bağlıdır. Bu yüzden kullanılacak olan yalıtım malzemeleri nin özelliklerini ve nerelerde kullanılabileceğini çok iyi bilmek gerekmektedir.
 
Bir mekanik tesisat yalıtım malzemesinde aranması gereken temel özellikler aşağıdaki gibidir:

• Isı iletkenlik katsayısı 
• Buhar difüzyon direnç katsayısı 
• Yangına dayanıklılık
• Uygulama rahatlığı
• Korozyon riskinin az oluşu
• Ekonomiklik
• Dayanım sıcaklığı
• Malzemenin yangın esnasında çıkardığı zehirli gaz miktarı (Toksisite),
• Duman yoğunluğu 
 
Bütün bu özellikler yalıtılacak olan tesisatin soğuk, ılık veya sıcak oluşuna göre önem kazanmaktadır. Piyasada bulunan yalıtım mantolama malzemelerinin maksimum kullanım sıcaklıkları aşağıdaki tabloda verilmiştir:
 
Seramik Yünü 1800 ºC
Kaya yünü/Taş yünü 750 ºC
Cam Köpüğü 430 ºC
Cam yünü 250 ºC
Poliüretan Köpük 110 ºC
Kauçuk Köpüğü 110 ºC
Polietilen Köpük 95 ºC
Expande Polistiren 80 ºC
Extrüde Polistiren 80 ºC
Malzeme Tmax
 
Binalardaki mekanik tesisat, içinden geçen akışkanın sıcaklığına göre 3 ana gruba ayrılmaktadır.
Bu gruplar ve kullanılması önerilen yalıtım malzemeleri aşağıda verilmiştir.
 
Ilık hatlarda mevcut akışkan sıcaklığının, ortam sıcaklığından daha düşük olması durumunda kullanılan camyünü ısı yalıtım malzemesinin yüzeyine alüminyum folyo veya buhar kesici bir malzemeyle sürekli olarak kaplanmalıdır.

1. ISITMA TESİSATININ YALITIMI 

Binalarin ısıtma tesisati ılık hatlar sınıfına girmekte olup ısıtma tesisatlarinda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri polietilen köpük, elastomerik kauçuk köpüğü ve camyünüdür.

2. SOĞUTMA TESİSATININ YALITIMI 

Soğuk tesisatlarda açık gözenekli ısı yalıtım malzemeleri kullanılması durumunda yoğuşmanın engellenmesi için dıştan buhar kesici bir malzeme ile kaplanması gerekir. Yeterli kalınlıkta kapalı gözenekli malzemelerle yapilan uygulamalarda ilave bir kaplamaya gerek yoktur. Yoğuşma ve korozyon oluşumu gibi yalıtımın kalitesini düşüren ve istenmeyen durumlarin oluşmasına engel olabilmek için yalıtım malzemesinin su buharı difüzyon direnç katsayısının (μ) yeterince yüksek olmasına, uygun yalıtım kalınlığının tespit edilmesine ve doğru uygulama detayı seçilmesine dikkat edilmelidir. Soğutma tesisatinda yalıtım uygulamalarinda malzemelerin bindirme aralıklarinda sızdırmazlık mutlaka sağlanmalıdır. Bunun için kendinden yapişkanlı buhar kesici bantlar kullanılmalıdır. Bazı yalıtım malzemelerinin su buharı difüzyon direnç katsayılari alfa değerleride verilmifltir.

3. VANALARIN VE ARMATÜRLERİN YALITIMI 

Vana ve armatürlerin yalıtılmaması durumunda aynı çaplı 3-4 metre boruya eşdeğer miktarda enerji kayıplarinın meydana geleceği göz önünde bulundurulmalıdır. Vana ve diğer armatürlerin yalıtımlari şimdiye kadar galvaniz saçtan kutu yapilarak bunlarin içine camyünü ya da taşyünü doldurmak sureti ile yapilmaktadır. Fakat bu yöntem vananın bakımını zorlaştırmakta, bir sızıntı durumunda yalıtım malzemesinin özelliğini bozmakta ve uygulama güçlükleri yaratmaktadır. Günümüzde vana yalıtımlari için demonte edilebilen yalıtım ceketleri imal edilmektedir. Vana ceketleri, sıcak su ve buhar gibi ısıtma sistemlerinde vana yüzeyinde olan ısı kaybını, soğutma sistemlerinde ise ısı kazancını ve yoğuşmayı önlemek amacı ile kullanılmaktadır. 

4. YALITIM KALINLIĞI 

Uygun yalıtım malzemesi seçiminden sonra sira uygun yalıtım kalınlığının seçilmesine gelir. Bu seçimde önemli olan optimum yalıtım kalınlığının seçilmesidir. Bu kalınlık seçimi tesisat konusunda çalışan makine mühendislerine danışılarak Yapilmalıdır.
 
Madde Boru ve Armatür Çapı Minimum Yalıtım Kalınlığı
 
Madde 1–4 belirtilen tesisat ve armatürler için duvar içinde döşeme geçişlerinde, boru kesişimlerinde, boru birleşim noktalarinda, merkezi tesisat dağıtma ağında;1-4 maddelerine karşılık gelen yalıtım kalınlıklarının yarısı kadar. İç çapı 22mm’ye kadar; İç çapı 22mm’den 35mm’ye kadar; İç çapı 35mm’den 100mm’ye kadar;
İç çapı 100mm’den büyük olan 20mm 30mm Boru çapına eşit 100mm 

5. MEKANİK TESİSAT SİSTEMiNİN İYİLEŞTİRİLMESİ 

Mevcut binalarda çatı ve duvarlara ısı yalıtımı yapılması ve pencere sistemlerinin iyilefltirilmesi ile mekanik tesisatta yapilan ısı yalıtımı sonucu binanın kışın ısı kaybı, yazın ise ısı kazancı azalacaktır. Bu ısı kaybı / kazancındaki azalmanın, binada tüketilen yakıt miktarında bir tasarruf sağlayabilmesi için ısıtma sistemi tarafından algılanabilmesi gereklidir. Bu nedenle bu binalarda var olan mekanik ısıtma veya soğutma sistemlerinin iyilefltirilmesi şarttır. Bu iyilefltirme aşamasındaki maddelerin uygulanmasıyla yapilabilir.
 
• Gaz ve sıvı yakıt yakan kazanlarda işletme döneminde yılda en az iki kez baca gazı analizi yaptırılarak, kazan-brülör ayarlarina müdahale edilmeli, sistem performansı kontrol altında tutulmalı, büyük tesislerde söz konusu kontrol periyodik ve daha sık yapilmalı, kazan-brülör sisteminin kontrolü mutlaka yapilmalıdır.
 
• Katı yakıt yakan kazanlarin ön duman kapakları, arka duman sandığı bağlantıları ile patlama kapağının amyant ftillerle basit olarak contalanması suretiyle hava sızdırmaz hale getirilmesinin yanma verimine olumlu etkisi vardır.
 
• Katı, sıvı veya gaz kullanılan tüm kazanlarda baca gazı sıcaklığının işletmeci veya yönetici tarafından izlenebilmesi için baca gazı termometresi kullanılmalıdır. 
 
• Merkezi ısıtma tesislerinin dış hava kompanzasyonlu otomatik kontrol sistemleriyle, bireysel ısıtma sistemlerinin de oda termostatlari veya termostatik radyatör musluklari ile donatılmalari gereklidir. Merkezi ısıtma veya klima sistemlerinde ısı geri kazanımı sağlayacak tedbirler alınmalıdır.
 
Tesisat ısı yalıtımı na son yıllarda gerekli önem gösterilse de henüz istenen seviyeye ulaşamamıştır.